Typowe procesy obróbki metali obejmują cięcie, polerowanie i prasowanie. Obróbka cieplna to jeszcze jeden ważny proces obróbki metali. Obróbka cieplna zmienia różne właściwości materiału, takie jak wytrzymałość, twardość, wytrzymałość na rozciąganie, odporność na zużycie i na korozję. W tej sekcji wyjaśniono podstawy obróbki cieplnej metalu wraz z przykładami, w jaki sposób można ją obserwować i mierzyć za pomocą mikroskopów cyfrowych.

Czym jest obróbka cieplna?

Obróbka cieplna jest określana przez Japońskie Stowarzyszenie Obróbki Cieplnej Metali (Japan Metal Heat Treatment Association) jako proces podgrzewania metalu, aż zmieni kolor na czerwony, a następnie schładzania go. Jest to technika obróbki metali, która poprawia ich właściwości poprzez ogrzewanie i schładzanie metalu bez zmiany jego kształtu. Obróbka cieplna jest procesem obróbki metalu, podobnie jak cięcie i formowanie plastyczne, umożliwiająca modyfikowanie niektórych właściwości, takich jak: wytrzymałość, twardość, odporność na rozciąganie, odporność na wstrząsy, odporność na zużycie, odporność na korozję, właściwości obróbki i możliwość obróbki na zimno.

  • A: Ogrzewanie (aż metal stanie się czerwony)
  • B: Chłodzenie (aż ogrzewany metal stanie się czarny)

Typowe metody obróbki cieplnej

Hartowanie
Ta metoda obróbki cieplnej powoduje utwardzenie stali. Typowa stal po podgrzaniu do temperatury około 700°C przybiera kolor czerwony, a jej struktura krystaliczna i właściwości zaczynają się zmieniać. Ta zmiana właściwości nazywana jest przemianą, a temperatura, w której rozpoczyna się zmiana, nazywana jest temperaturą przemiany. Hartowanie to metoda obróbki cieplnej, która zmienia kryształy żelaza w austenit, gdzie duża ilość węgla jest rozpuszczana (roztwór stały) w temperaturach przekraczających temperaturę przemiany, a następnie szybko schładza się je za pomocą wody lub oleju, aby zmienić je w bardzo twarde kryształy zwane martenzytem.
Wyżarzanie
Ten rodzaj obróbki cieplnej dostosowuje wielkość ziarna stali i zmiękcza ją. Metal jest podgrzewany do temperatury około 50°C powyżej jego temperatury przemiany. Po utrzymaniu metalu w tej temperaturze przez około godzinę, jest on powoli schładzany w piecu. Celem tego zabiegu jest ułatwienie cięcia podczas obróbki metalu.
Normalizowanie
Ta obróbka cieplna modyfikuje nierówne struktury stali, aby nadawały się do cięcia i prasowania. Ziarna kryształu stają się mniejsze i mocniejsze po podgrzaniu do temperatury około 50°C powyżej temperatury przemiany, a następnie ochłodzeniu w powietrzu.
Odpuszczanie
Ta obróbka cieplna zmniejsza twardość hartowanej lub normalizowanej stali i zwiększa jej wytrzymałość na rozciąganie. Stal jest podgrzewana do temperatury około 500°C, a następnie chłodzona. Proces ten sprawia, że stal staje się twardsza i bardziej odporna. Odpuszczanie to obróbka cieplna, która przywraca wytrzymałość (ciągliwość) poprzez przywrócenie struktury z martenzytu do takiej, w której wytrącił się drobny ferryt i cementyt.

Zasady hartowania i odpuszczania

Żelazo w temperaturze pokojowej ma postać sześciennej sieci, w której atomy znajdują się w każdym wierzchołku i wewnątrz sześcianu.
Po hartowaniu żelazo przybiera formę sześciennej sieci, w której atomy znajdują się w każdym wierzchołku i środku ścian sześcianu, a węgiel topi się w tę postać.
Przy szybkim chłodzeniu żelazo próbuje powrócić do struktury sieci o strukturze skoncentrowanej wewnątrz sześcianu. Jednakże, ponieważ węgiel jest już wchłaniany, struktura ulega zniekształceniu i twardnieje.

Sieć sześcienna z koncentracją wewnątrz
Hartowanie
Sieć sześcienna z koncentracją na ścianach
  • A: Węgiel
Odpuszczanie
Sieć sześcienna z koncentracją wewnątrz

Przykłady użycia mikroskopów cyfrowych do obserwacji i pomiarów metali po obróbce cieplnej

Oto najnowsze przykłady użycia mikroskopu cyfrowego 4K serii VHX firmy KEYENCE do przeprowadzania obserwacji i pomiarów metali po obróbce cieplnej.

Pomiar 3D wgnieceń Vickersa
1000×, doświetlacz współosiowy
Pomiar 2D wgnieceń Vickersa
500×, doświetlacz współosiowy
Twardość Vickersa — skala twardości, którą można obliczyć poprzez wciśnięcie rombowego diamentowego wgłębnika w materiał docelowy i zmierzenie długości ukośnej linii utworzonego wgniecenia Vickersa.
Pomiar głębokości warstwy odwęglonej
300×, doświetlacz współosiowy, przed pomiarem
300×, doświetlacz współosiowy, po pomiarze
Podgrzewanie lub walcowanie materiałów stalowych spowoduje powstanie odwęglonej warstwy na powierzchni stali. Konieczne jest zmierzenie głębokości tej odwęglonej warstwy, ponieważ wpływa ona na jakość materiałów stalowych.
Analiza wielkości ziarna
1500×, doświetlacz współosiowy, przed pomiarem
1500×, doświetlacz współosiowy, po pomiarze
Liczbę ziaren struktury metalu poddanego obróbce cieplnej można obliczyć automatycznie zgodnie z normami przemysłowymi, takimi jak JIS G 0551 i ASTM E1382.
Obserwacja granicy między powierzchniami poddanymi obróbce cieplnej
40×, doświetlacz współosiowy, obraz normalny
40×, doświetlacz współosiowy, obraz HDR
Granice między powierzchniami poddanymi obróbce cieplnej są wyraźnie widoczne, a tekstury powierzchni są podkreślone za pomocą funkcji HDR.