Czym jest GD&T?

Różnice między tolerancją wielkości (tolerancją wymiarową) a tolerancją geometryczną

Istnieją generalnie dwa podejścia do rysowania projektów: tolerancja wielkości i tolerancja geometryczna. Tolerancja wielkości reguluje wielkość poszczególnych wymiarów.
Tolerancja geometryczna reguluje kształt, równoległość, przechył, położenie, bicie i inne czynniki.

Zaleta tolerancji geometrycznej

Po co jest potrzebna tolerancja geometryczna?
Gdy na przykład projektant zamawia wytłoczki z blachy, instrukcje oparte na tolerancji wielkości będą wyglądały następująco:

1. 
3. 

   a

   Strefa tolerancji

Ten rysunek może jednak spowodować, że dostarczone elementy będą wyglądały następująco:

a

Strefa tolerancji

a

Strefa tolerancji

Te elementy są niezgodnymi lub wadliwymi wyrobami.
Te elementy są wytwarzane, ponieważ na rysunku nie została wspomniana równoległość.
Błąd popełnił projektant w instrukcjach tolerancji, a nie producent.

Rysunek tego samego elementu przy użyciu tolerancji geometrycznej wygląda następująco. W tym przypadku oprócz wielkości podano także cechy geometryczne, czyli „równoległość” i „płaskość”. Może to zapobiec takim błędom, jak widzieliśmy powyżej w przypadku tolerancji wielkości.

Tolerancja geometryczna ma tę zaletę, że dokładnie i skutecznie przekazuje zamiary projektanta w sposób, którego nie można wyrazić samą tolerancją wielkości.

Zasada niezależności

Tolerancja wielkości i tolerancja geometryczna regulują tolerancję innych aspektów specyfikacji. Tolerancja wielkości reguluje wielkość wymiarów, podczas gdy tolerancja geometryczna reguluje relacje kształtu i położenia.
Nie chodzi w tym zatem o to, która jest lepsza, ale o spójne korzystanie z nich razem w celu udzielania efektywnych instrukcji tolerancji.

W przypadku tolerancji wielkości i tolerancji geometrycznej pomiary wykonuje się przy użyciu różnych przyrządów pomiarowych i metod kontroli. Na przykład, ponieważ w przypadku danych technicznych tolerancji wielkości pomiary są wykonywane między dwoma punktami przy użyciu suwmiarki lub mikrometru, wszystkie następujące wymiary spełniają tolerancję wielkości.

W przypadku tolerancji geometrycznej okrągłość i położenie osi środkowej bada się przy użyciu przyrządu do pomiaru okrągłości lub współrzędnościowej maszyny pomiarowej, co może spowodować, że powyższe wymiary nie będą spełniały danych technicznych tolerancji zależnie od wskazanej tolerancji. Oznacza to, że niektóre wymiary mogą spełnić wymagania tolerancji wielkości, ale nie spełnić danych technicznych tolerancji geometrycznej.

Możemy z tego wywnioskować, że regulacja przy użyciu tolerancji wielkości i regulacja przy użyciu tolerancji geometrycznej praktycznie nie mają ze sobą związku. To podejście jest nazywane zasadą niezależności.

Definicja ISO

ISO definiuje relację między cechami wielkości i geometrii w następujący sposób:

ISO 8015-1985

Generalnie każda specyfikacja GPS elementu lub relacji między elementami musi być spełniona niezależnie od innych specyfikacji, z wyjątkiem sytuacji, w których jest to nakazane w normie lub specjalnym wskazaniu.

Przedstawiona powyżej zasada niezależności jest normą międzynarodową przyjętą przez ISO. Jednak w niektórych przedsiębiorstwach przyjmuje się reguły ASME (American Society of Mechanical Engineers), w których zasada niezależności nie obowiązuje. Dlatego wskazane jest jednoznaczne ustalenie norm przed podjęciem negocjacji handlowych, zwłaszcza z zagranicznymi firmami.