Rysunki i symbole GD&T
Tolerancje geometryczne są określane na rysunku symbolami. Obecnie dysponujemy 16 symbolami tolerancji geometrycznych, które są podzielone na kategorie zależnie od tolerancji, które określają.
- Klasyfikacja i symbole cech tolerancji geometrycznej
- Teoria prawdziwego położenia (wartość wielkości w prostokątnej ramce)
Klasyfikacja i symbole cech tolerancji geometrycznej
Lista symboli tolerancji geometrycznych jest przedstawiona poniżej. Sformułowanie „pojedynczy element” jako „poziom elementu” oznacza elementy, które są niezależne od bazy (czyli nie wymagają wskazywania bazy odniesienia). Baza to teoretyczny, idealny element przyjmowany w celu określenia orientacji, położenia lub bicia. Powiązany element to element związany z bazą, który określa tolerancję orientacji, tolerancję położenia lub tolerancję bicia.
| Poziom elementu | Typ tolerancji | Cecha geometryczna | Symbol |
|---|---|---|---|
| Pojedynczy element | Tolerancja kształtu (odchyłka kształtu) |
Prostoliniowość |  |
| Płaskość |  |
||
| Okrągłość |  |
||
| Walcowość |  |
||
| Tolerancja profilu linii |  |
||
| Tolerancja profilu płaszczyzny |  |
||
| Powiązany element (wymaga elementu bazy) |
Tolerancja orientacji | Równoległość |  |
| Prostopadłość |  |
||
| Kątowość |  |
||
| Tolerancja położenia (odchyłka położenia) |
Prawdziwe położenie |  |
|
| Współosiowość |  |
||
| Koncentryczność | |||
| Symetria |  |
||
| Tolerancja profilu linii |  |
||
| Tolerancja profilu płaszczyzny |  |
||
| Tolerancja bicia (odchyłka bicia) |
Bicie promieniowe |  |
|
| Bicie całkowite |  |
| Pojedynczy element | |
|---|---|
| Tolerancja kształtu (odchyłka kształtu) | |
| Prostoliniowość | |
| Płaskość | |
| Okrągłość | |
| Walcowość | |
| Tolerancja profilu linii | |
| Tolerancja profilu płaszczyzny | |
| Powiązany element (wymaga elementu bazy) | |
|---|---|
| Tolerancja orientacji | |
| Równoległość | |
| Prostopadłość | |
| Kątowość | |
| Tolerancja położenia (odchyłka położenia) | |
| Prawdziwe położenie | |
| Współosiowość | |
| Koncentryczność | |
| Symetria | |
| Tolerancja profilu linii | |
| Tolerancja profilu płaszczyzny | |
| Tolerancja bicia (odchyłka bicia) | |
| Bicie promieniowe | |
| Bicie całkowite | |
Lista symboli tolerancji geometrycznej (odnośna norma: ISO 5459)
Teoria prawdziwego położenia (wartość wielkości w prostokątnej ramce)
Teoria prawdziwego położenia polega na wskazywaniu cech geometrycznych (prawdziwego położenia, profilu i kątowości) przy użyciu wymiarów teoretycznie dokładnych (TED). Wymiary teoretycznie dokładne są ujmowane w prostokątne ramki, a tolerancje dotyczące tego położenia w ramki tolerancji.
Wskazywanie położenia
Jak widać na poniższym rysunku, dokładnego położenia nie można wskazać przy użyciu wskazania opartego na tolerancji wielkości, ponieważ zarówno wymiary odniesienia, jak i tolerancje stają się sumą tolerancji wielkości (skumulowanej tolerancji). Natomiast wskazanie oparte na TED nie zawiera tolerancji, czyli nie powoduje kumulowania żadnej tolerancji.
Wskazywanie strefy tolerancji
W teorii prawdziwego położenia w celu wskazania strefy tolerancji specyfikacja środka wartości tolerancji wskazywana jest precyzyjnie przy użyciu TED.
Jeśli element jest punktem, strefa tolerancji jest okręgiem (a) lub sferą ze środkiem w tym punkcie. Jeśli element jest linią prostą, strefa tolerancji znajduje się między dwiema płaszczyznami równoległymi (b), z których każda oddzielona jest od tej linii o dokładnie połowę wartości tolerancji. Ewentualnie strefa tolerancji może być walcową strefą tolerancji (c), której środkową osią jest ta linia prosta.
