Tolerancja i dokładność pomiaru

Co to jest tolerancja?

Tolerancja oznacza całkowity dopuszczalny błąd w ramach danego elementu. Jest ona zazwyczaj zapisywana jako wartość +/- od parametru znamionowego. Produkty mogą ulec deformacji wskutek zmian temperatury i wilgotności skutkujących rozszerzaniem i kurczeniem się materiału lub wskutek nieodpowiedniej reakcji z urządzenia automatyki przemysłowej. W związku z tym w procesie produkcji i kontroli muszą być uwzględniane błędy w stosunku do wartości projektowych. Jeśli te błędy nie będą mogły być tolerowane, większość produktów nie zostanie zaakceptowana. Tolerancja pozwala zatem na wyznaczenie dopuszczalnego zakresu błędu (zakresu, w którym uznaje się, że jakość jest jeszcze zachowana) na podstawie wartości projektowej przy założeniu, że odchylenie może wystąpić na dowolnym etapie.

Co to jest dokładność pomiaru?

Dokładność reprezentuje stopień poprawności pomiaru. Dokładność może zostać użyta w takim wyrażeniu, jak „Ten system pomiaru oferuje wysoki stopień dokładności, czyli można założyć, że pozwala na uzyskanie oczekiwanych wyników pomiaru” lub „Dokładność systemu pomiaru spadła; może być wymagana kalibracja”. Jeśli dokładność dotyczy procesu pomiaru, jest nazywana dokładnością pomiaru. Dokładność aparatury pomiarowej może służyć jako wyznacznik tego, na ile dokładne będą wyniki. Systemy pomiaru o wyższej dokładności pomiaru są w stanie wykonywać pomiaru z większą precyzją.

Wzajemna zależność między tolerancją i dokładnością pomiaru

Jeśli jest produkowany walec o długości 50 mm i tolerancji ±0,1 mm (dopuszczalny zakres: od 49,9 mm do 50,1 mm), zależnie od systemu pomiaru można oczekiwać następujących wyników kontroli.

• System pomiaru A: dokładność ±0,001 mm
• System pomiaru B: dokładność ±0,01 mm
• System pomiaru C: dokładność ±0,03 mm

W takich warunkach dopuszczalny zakres poszczególnych systemów pomiaru będzie następujący.

• System pomiaru A: od 49,901 mm do 50,099 mm
• System pomiaru B: od 49,910 mm do 50,090 mm
• System pomiaru C: od 49,930 mm do 50,070 mm

Jak widać powyżej, systemy pomiaru o wyższej dokładności pomiaru są w stanie uzyskiwać bardziej precyzyjne wyniki. Ponadto wyższa dokładność pomiaru umożliwia zmniejszenie liczby produktów faktycznie mieszczących się w zakresie tolerancji, które omyłkowo nie zostaną zaakceptowane.